برگزاری آیین گشایش شانزدهمین گردهمایی بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی در دانشگاه بیرجند

به گزارش روابط عمومی و اطلاع‌رسانی دانشگاه بیرجند، دکتر احمد لامعی‌گیو، سرپرست دانشگاه بیرجند در آیین گشایش شانزدهمین گردهمایی بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی با درود بی‌پایان به محضر امام خمینی(ره) و آرزوی طول عمر و صحت برای رهبر فرزانه و حکیم یگانه و ناخدای بی‌بدیل کشتی انقلاب و تبریک فرارسیدن ماه شعبان المعظم به میهمانان ارجمند این همایش خیرمقدم گفت. دکتر لامعی با تشکر وافر از اساتید گروه زبان و ادبیات فارسی، دبیران و همکاران ارجمند در کمیته‌های علمی و اجرایی از همراهی و همیاری صمیمانه مدیریت انجمن زبان و ادب فارسی قدردانی کرد و از حامیان همایش و قائم مقام محترم وزیر در امور بین الملل که موجبات غنای این همایش باشکوه و رخداد بزرگ علمی را رقم زدند سپاسگزاری کرد. 
ـ خراسان مهد فرهنگ و اندیشه
وی درباره نقش خراسان در تاریخ و نقش آن به‌عنوان مهد فرهنگ و اندیشه گفت: خراسان و خراسانی‌ها پاسدار و پاسبان تمدن و فرهنگ ایران بوده‌اند و زمانی که امپراطوری‌های بزرگ ساسانی و عباسی دچار فروپاشی شد در شرق ایران تاریخی آن روز شاهد ایجاد خاندان‌های مختلف ایرانی همچون صفاریان و سامانیان بوده‌ایم که نقش بزرگی در احیای فرهنگ و تمدن ایرانی و رواج گفتگو و آزاداندیشی و وفاق بوده‌اند، خاستگاه بسیاری از مفسران، محدثان، فلاسفه و متکلمین بزرگ از جمله شیخ طوسی، بخاری، ترمذی خراسان بوده است. لازم است از دکتر گنجی پدر علم جغرافیای نوین، دکتر شکوهی، دکتر معتمدنژاد و از بزرگانی همچون بدیع‌الزمان فروزانفر و آیات عظام تهامی، آیتی، عارفی و خاندان جلیله عبادی یاد کنیم. میراث فرهنگی خراسان جنوبی مدیون مدارس علوم دینی و مدارس آموزشی به سبک نوین همانند مدرسه شوکتیه است که قدمت حوزه‌های علوم دینی در شهر بیرجند به 700 سال پیش و فردوس به 900 سال پیش باز می‌گردد و دانشگاه بیرجند که میراث‌دار اندیشه بزرگان است در سال 1345 اندیشه ایجاد آن رقم خورد تا اینکه در سال 1354 به همت تعدادی از جوانان باانگیزه این مرز و بوم به همت مرحوم دکتر گنجی به عنوان آموزش عالی در شهر بیرجند که یکی از صادرات آن عرضه فرهنگ بوده است تأسیس شد. امروزه 35604 دانشجو در دانشگاه‌های مختلف خراسان جنوبی در حال تحصیل هستند، دانشگاه بیرجند با نیم قرن قدمت و قطب دانشگاهی شرق کشور با دارا بودن 11708 دانشجو و 340 عضو هیأت علمی در 10 دانشکده و چهار آموزشکده اقماری در 240 کدرشته مشغول به تحصیل می‌باشند که از این آمار 3600 نفر در دوره تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل هستند. دانشگاه بیرجند در عرصه پژوهش از قابلیت‌های بینظیری برخوردار است، انعقاد 450 طرح پژوهشی، وجود 19 نشریه و دو کتابخانه با 150 هزار جلد کتاب و چاپ کتاب‌های متعدد بخشی از قابلیت‌های پژوهشی دانشگاه را شامل می‌شود. وی به همکاریهای علمی و پژوهشی دانشگاه در عرصه روابط بین‌الملل اشاره کرد و افزود: دانشگاه بیرجند علاوه بر فعالیت‌های پژوهشی داخلی با کشورهای دیگر تعامل نزدیک دارد و تاکنون 40 تفاهم نامه بین المللی با کشورهای مختلف جهان منعقد شده است و 39 رساله مشترک با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی خارج کشور انجام داده است و در حال حاضر 20 رساله مشتک با کشورههای مختلف در جریان است. دانشگاه بیرجند در راستای وظایف محوله خود در صدد گسترش همکاری ها تعامل و تبادل علمی با دیگر کشورها است که در دو سال گذشته 407 دانشجوی غیرایرانی جذب کرده است و بدنبال گسترش دیپلماسی علمی و فرهنگی است. وی در پایان ابراز امیدواری کرد این همایش سترگ بتواند مقدمات تعاملات بین المللی بیشتری را در سطح جهان رقم بزند.
دکتر علی اکبر سام‌خانیانی، دبیر همایش گفت: اکنون که به فضل دانای مهربان و به خجستگی قدم و قلم پژوهشگران دانشور و اندیشمندان باهنر به مرحله نهایی شانزدهمین گردهمایی بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی رسیده‌ایم از خدا توفیق جوییم توفیق ادب، بی ادب محروم ماند از لطف رب. ما میراث داران فرهنگی هستیم که می فرماید آسایش دوگیتی تفسیر این دو حرف است با دوستان مروت با دشمنان مدارا. فرهنگی که انسانها را بنی آدم و هم گوهر و برادر و اعضای یک پیکر می داند و می‌خواند؛ بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند. ناگفته پیداست که این درک عمیق از آموزه‌های دیانت آسمانی ما است و البته با ساختار شکل گیری تمدن بین اقوامی و بین ادیانی و بین المللی ایران سازگاری تام و تمام دارد. وی ادامه داد: دبیرخانه این همایش با عالیترین درودها به حاضران حضور شما را گرامی می‌دارد و مایه افتخار است که در زادگاه علم و ادب میزبان شما اندیشمندان و دانشوران از سراسر جهان است. دیار ابن حسام، عبدالعلی بیرجندی، حکیم نزاری و استاد بدیع الزمان فروزانفر، دکتر گنجی و دکتر شکوهی، علامه فرزان و دکتر معتمدنژاد است دیاری که هزاران استاد، پزشک و معلم و پژوهشگر و هنرمند پرورده است. وی با ادای احترام به روح بلند تمامی ادبیان و شاعران و فرهیختگان تاریخ پرافتخار مشترک بین ایران و کشورهای برادر همجوار و هم فرهنگ که در جغرافیای وسیعی در غرب و مرکز آسیا سرودهای محبت و برادری ما را سردادن، گفت:  نیکان ما برترین آموزه‌های اخلاقی را کشف و بیان کردند و زبان فارسی را بعنوان پل پایدار ارتباطات بین ادیانی و بین اقوامی و بین نژادی به میراث مشاع یک گستره عظیم جغرافیایی تبدیل کردند و از من های قومی مای تمدنی ساختند که در آن فارسی، هندی، ترک، کرد، عرب، ترکمن، بلوچ و ... سهیم هستند. همه کسانی که در پهنه عظیم غرب آسیا زندگی می‌کنند برادران فرهنگی و تاریخی یکدیگرند زنده و پاینده باد مای برادری. نیاکان ما گوهر فارسی را محترم می‌داشته و از گذشته نچندان دور در این پهنه عظیم از فارسی توشه‌ای داشت. وی ادامه داد: گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند که از سال 1370 فعالیت خود را آغاز کرده است ضمن پذیرش پیوسته دانشجو در مقطع کارشناسی در چهار گرایش کارشناسی ارشد و دو گرایش دکتری فعالیت مطلوبی دارد و با داشتن 15 عضو هیأت علمی در وضعیت مطلوبی بسر می‌برد. 
ـ دبیر همایش:  حضور 80 استاد برجسته از دانشگاه‌های ایران و جهان در کمیته علمی همایش
دبیر همایش به تاریخچه برگزاری این همایش پرداخت و بیان کرد: دبیرخانه همایش پس از برگزاری پانزدهمین همایش در دانشگاه شهید چمران در سال  1399 در دانشگاه بیرجند تشکیل شد که یکی از مهم ترین ویژگی‌های این همایش تشکیل کمیته علمی با حضور 80 استاد  برجسته از دانشگاه‌های ایران و جهان است. وی به دریافت 300 مقاله اشاره کرد و گفت: پس از داوری مقالات رسیده به دبیرخانه همایش 260 مقاله پذیرفته شد که 35 درصد تعداد مقالات نسبت به سال گذشته رشد داشت. ساختار جدید همایش باعث شد علاوه بر مقالات از نظریات استادان در 15 نشست استفاده شد و 5 نشست تخصصی شامل ادبیات تطبیقی و ادبیات بین رشته‌ای و ایران شناسی در ساحت شش زبان و نشست علوم انسانی دیجیتال و ادبیات فارسی با رویکرد آینده نگرانه و نشست حکیم نظامی است. وی با تأکید به برگزاری بزرگداشت مقام شاعر بلندآوازه نظامی گفت: در این همایش 20 نشست علمی، سه میزگرد، 58 سخنرانی ویژه و 35 سخنرانی مقالات از 14  تا 19 اسفند برگزار خواهد شد. وی در پایان اعلام کرد: همایش نامه در حال تدوین است و در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.
ـ قائم مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل: دانشجویان خارجی نقش موثری در ترویج زبان فارسی دارند
دکتر سالار آملی، رییس مرکز همکاری های علمی بین المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: پیشرفت پایدار کشور صرفاً نمیتواند در مسایل اقتصادی اتفاق بیفتد، مسلماً بستر پیشرفت پایدار یک کشور علم و مسایل اجتماعی است و توسعه یافتگی یک کشور عمدتاً به نهادهای علمی یک کشور برمی‌گردد.
دکتر سالار آملی در آیین گشایش شانزدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی در دانشگاه بیرجند اظهار داشت: در حال حاضر حداقل ۲۰ هزار دانشجوی ایرانی نیز در دانشگاه‌های خارج از کشور در حال تحصیل هستند که فرصت مغتنمی برای ترویج زبان و ادب فارسی در دنیا است.
وی افزود: ادبیات فارسی گنجینه تمدن ایرانی است که باید بیش از گذشته در زمینه ترویج آن در داخل و سطح بین‌الملل تلاش کنیم.
 

رییس مرکز همکاری‌های علمی بین‌المللی یادآور شد: آزمون سنجش استانداردهای مهارت‌های زبان فارسی (سامفا) راه‌اندازی شده که یکی از ملاک‌های تحصیل در دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران است و تمامی دانشجویان غیرایرانی داوطلب تحصیل در دانشگاه‌های کشور باید در این آزمون شرکت کنند و این موضوع هم نقش موثری در ترویج درست زبان و ادبیات فارسی دارد.
وی گفت: سه سال پیش ۶۵ کرسی زبان و ادبیات فارسی در خارج از کشور به‌طور مستقیم توسط وزارت علوم اداره می‌شد و انتظار ما این بود که سالی ۱۵ درصد افزایش داشته باشد و شیوع کرونا مانع شد.
دکتر آملی با تاکید بر اینکه باید بیش از گذشته در زمینه ترویج زبان و ادبیات فارسی در خارج کشور تلاش شود اضافه کرد: در چند دهه اخیر بار این کار بر دوش دولتی‌ها گذاشته‌ و باعث شده که از نفوذ و اثرگذاری آن کم شود.

وی گفت: باید استانداردسازی در زمینه دوره‌های ایران‌شناسی در مقاطع مختلف، زبان و ادبیات فارسی و امتحانات مرتبط با آن را در کوتاه‌ترین زمان به سرانجام برسانیم و جایگاه وزارت علوم این است که به سمت ارزیابی، نظارت و حمایت حرکت کند.
قائم مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل افزایش نظارت‌ها و استانداردسازی را ضروری دانست و تصریح کرد: نیاز است انجمن‌های علمی خودشان را در بخش بین‌الملل تقویت کنند و به عنوان مثال خوب است که انجمن ترویج زبان و ادب فارسی را در سطح کشورهای اسلامی و منطقه‌ای داشته باشیم تا این انجمن‌ها بار سنگین توسعه و ترویج زبان و ادبیات فارسی را بر دوش بگیرند.
وی گفت: انتظار این است که باید امور اجرایی را به دانشگاه‌ها، انجمن‌ها و بخش خصوصی واگذار کنیم و ما در زمینه نظارت، ارزیابی و حمایت گام برداریم.
دکتر آملی اظهار داشت: پیشرفت پایدار یک کشور نمی‌تواند در مسائل اقتصادی، تجاری و صنعتی صورت بگیرد و بستر پیشرفت پایدار یک جامعه علم و مسائل اجتماعی و ایجاد این روابط بین افراد جامعه است.
وی افزود: توسعه‌یافتگی یک کشور عمدتاً به نهادهای علمی آن کشور برمی‌گردد و اگر این موضوع را اصل قرار دهیم که مبنای اساسی پیشرفت یک کشور فعالیت‌های اجتماعی و رشد علمی و ایجاد بسترهای رشد علمی است، باید در این راستا به نهادهای علمی توجه ویژه‌ای شود.
رییس مرکز همکاری‌های علمی بین‌المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: انجمن‌های علمی با توجه به وجود افراد برجسته در آن و تولید علم در این مجموعه‌ها، نقش پایداری در توسعه علمی کشور دارند که باید قدر انجمن‌های علمی و سازمان‌های مردم‌نهاد را بدانیم و آنها را بیشتر در فعالیت‌ها مشارکت دهیم.
وی اظهار داشت: انجمن‌های علمی به خاطر اینکه انگیزه دارند و از قدرت و سیستم اداری به دور هستند، فراز و نشیب سیاست‌ها را قبول نمی‌کنند و از نظر علمی هم متقاعد کننده هستند لذا برای ما ارزش دارند و این انجمن‌ها می‌توانند در پیدایش هنجارها در جامعه و ایجاد منزلت واقعی اثرگذاری لازم را داشته باشند.
آملی افزود: نهادهای علمی بار سنگین توسعه علمی کشور را برعهده دارند جایگاه ویژه‌ای برای انجمن‌های علمی به‌خصوص انجمن ترویج زبان و ادب فارسی قائل هستیم.
وی گفت: در حال حاضر معاونت گسترش زبان فارسی و ایران‌شناسی در خارج کشور در وزارت علوم فعال است و پنج کارگروه‌ ایجاد شده که هر یک از کارگروه‌ها را یکی از برجستگان جامعه علمی برعهده گرفته است.
حداد عادل: زبان و ادبیات فارسی سرمایه ملی و معنوی است
در ادامه این مراسم دکتر غلامعلی حداد عادل در ارتباط تصویری با مراسم افتتاحیه شانزدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی در دانشگاه بیرجند افزود: این زبان یک میراث ناملموس است و شاید اشخاصی که همه چیز را با چشم سر می‌بینند، متوجه اهمیت و ارزش این سرمایه نباشند.
وی گفت: این سرمایه بی‌بدیلی است که اگر صدمه ببیند، جانشین ندارد و مانند اقدامات زیست‌محیطی است که وقتی آسیب ببیند به‌راحتی قابل جبران نیست.
رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار داشت: زبان و ادبیات فارسی شکل‌دهنده زیست‌بوم فرهنگی ملت ایران است که باید حفظ شود و از آسیب، آفت و گزند محصون و محفوظ بماند.
وی با اشاره به انواع خطرات و آسیب‌هایی که زبان فارسی را تهدید می‌کند، گفت: برای حفظ زبان فارسی و رفع آفت و آسیب این درخت تنومند و پر شاخ و برگ هیچ کسی سزاوارتر از استادان این زبان نیست.
دکتر حداد عادل ادامه داد: از یک دست هم کاری ساخته نیست و تشکل‌های علمی و صنفی که بی‌غرضانه و از سر دلسوزی افراد دور هم جمع می‌شوند، می‌توانند باعث هم‌افزایی و کمک به زبان فارسی باشند.
وی گفت: استادان توجه داشته باشند که به مبانی و جنبه‌های اصیل زبان فارسی صدمه و خدشه‌ای وارد نشود، اینکه چگونه باید با حفظ اصالت‌ها، نوآوری کرد نیز مطلب دقیق، عمیق و ظریفی است که تنها از عهده اهل فن بر می‌آید و اهل فنی که هم با مبانی ادبیات فارسی سنتی و کهن آشنا باشند و هم در فضای نوآوری تنفس کرده باشد.
رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: انجمن ترویج زبان و ادب فارسی می‌تواند چنین نقشی را ایفا کند و ضمن رصد فضای تحول زبان و ادبیات فارسی از ریشه‌ها و اصالت‌ها پاسداری و سعی کند این نوآوری به نحوی صورت بگیرد که ارزش‌های کهن محفوظ بماند.
وی تاکید کرد: باید این ارزش‌ها به نوآوری‌ها گره بخورد و باعث رشد نوآوری‌ها شود، نوآوری هم باعث پژمردگی ریشه زبان اصیل نشود.
دکتر حداد عادل گفت: انجمن ترویج زبان و ادب فارسی می‌تواند یک رابط امین و مورد اعتماد بین استادان زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه‌ها و موسسات و دستگاه‌های دولتی از جمله وزارت علوم، فرهنگستان و بنیاد سعدی باشد که به این موضوع مربوط هستند.
وی افزود: ما در مجموعه فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد سعدی آمادگی کامل داریم که از نظرات، پیشنهادات، راهنمایی‌ها و راه‌حل‌هایی که استادان عضو انجمن ترویج زبان و ادب فارسی عرضه می‌کنند، استفاده کنیم.
از سال ۱۳۸۳ تاکنون گردهمایی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی هر سال در یکی از دانشگاه‌های بزرگ استانی برگزار می‌شود و شانزدهمین مرحله این همایش ۱۴ تا ۱۹ اسفند امسال و با مشارکت جمعی از دانشجویان، استادان، فرهیختگان و مسئولان کشوری و استانی در دانشگاه بیرجند برگزار می‌شود.
ادبیات تطبیقی و پژوهش‌های میان رشته‌ای، انواع ادبی (غنایی، حماسی، نمایشی و...)، ادبیات آیینی و پایداری، ادبیات معاصر، ادبیات کودک و نوجوان، نقد، نظریه و مکتب‌های ادبی، آسیب‌شناسی پژوهش‌های ادبی، زبان‌پژوهی ادبی و گویش‌پژوهی خراسانی، آموزش زبان فارسی و پژوهش زبان و ادبیات فارسی در گستره جهان از محورهای اصلی این همایش است.
نشست‌های این همایش به دلیل شیوع کرونا به‌صورت محدود و در بستر اسکای روم از ۵ تا ۱۰ مارس ۲۰۲۲ برگزار خواهد شد که علاقه‌مندان برای شرکت در گردهمایی بین‌المللی ترویج زبان و ادب فارسی می‌توانند به به نشانی   https://conf.birjand.ac.ir/tarvij۱۶/ مراجعه کنند.
از سال ۱۳۸۳ تاکنون گردهمایی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی هر سال در یکی از دانشگاه‌های بزرگ استانی برگزار می‌شود و شانزدهمین مرحله این همایش ۱۴ تا ۱۹ اسفند امسال و با مشارکت جمعی از دانشجویان، استادان، فرهیختگان و مسئولان کشوری و استانی در دانشگاه بیرجند برگزار می‌شود.